Dan nacionalne kulture Rumuna – 15. januar
Ministar za ljudska i manjinska prava i društveni dijalog Tomislav Žigmanov čestitao je predsedniku Nacionalnog saveta rumunske nacionalne manjine Valentinu Ardeljanu i svim pripadnicima rumunske nacionalne manjine u Republici Srbiji 15. januar – Dan nacionalne kulture Rumuna, ujedno i dan rođenja rumunskog pesnika Mihaja Emineskua. Prema odluci Nacionalnog saveta rumunske nacionalne manjine, ovo je jedan od četiri praznika Rumuna u Republici Srbiji.
Mihaj Eminesku (1850-1889) bio je prvi moderni pesnik u rumunskoj književnosti, romanopisac i novinar. Njegovo delo obeležilo je rumunsku književnost 19. veka, a bio je poznat po svojoj romantičnoj poeziji, kao i po snažnom nacionalnom duhu i ljubavi prema rumunskom narodu i kulturi.
Prve pesme objavio je već sa 16 godina, a njegova rukopisna zaostavština sastoji se od 46 tomova i oko 14.000 stranica. Dela su mu prevođena na više od 60 jezika. Pored rumunskog, govorio je i grčki, latinski, italijanski, francuski, španski, turski, albanski i srpski jezik. U listu Timpul (Vreme) objavljivao je srpske narodne pesme kosovskog ciklusa: „Boj na Kosovu”, „Kosovka devojka”, „Smrt majke Jugovića” i druge.
Rumunska nacionalna zajednica u Republici Srbiji, prema popisu stanovništva iz 2022. godine, broji 23.044 pripadnika. Od ukupnog broja, 3.449 Rumuna živi na teritoriji centralne Srbije, a 19.595 u Vojvodini, pretežno u centralnom i južnom Banatu. Kada su u pitanju pojedinačne lokalne samouprave, najveći broj Rumuna živi u Pančevu, Alibunaru, Vršcu, Kovačici, Zrenjaninu, Žitištu, kao i u Beogradu. Među najpoznatije Rumune u Srbiji spadaju književnik Vasko Popa i stonoteniser Ilije Lupulesku.
Rumuni u Republici Srbiji imaju svoje samoupravno telo – Nacionalni savet rumunske nacionalne manjine. Prvi saziv ovog saveta izabran je na elektorskoj skupštini 7. decembra 2002. godine u Vršcu, gde je i sedište saveta. Nacionalni savet je tokom godina postigao značajne rezultate u oblasti kulture, obrazovanja, informisanja i službene upotrebe rumunskog jezika i pisma, jednog od šest jezika u službenoj upotrebi u AP Vojvodina.
Sredstva za finansiranje rada Nacionalnog saveta obezbeđuju se iz budžeta Republike Srbije, AP Vojvodine, jedinica lokalne samouprave, donacija i ostalih prihoda. Osim sredstava za rad nacionalnih saveta nacionalnih manjina, nadležni republički, pokrajinski i lokalni organi izdvajaju finansijska sredstva i za rad institucija (ustanova i verskih organizacija), koje su od značaja za rumunsku nacionalnu manjinu, kao i za projekte koji afirmišu kulturu i obrazovanje rumunske nacionalne manjine i informisanje na rumunskom jeziku. Kada je reč o informisanju, ono se odvija u okviru Radio-televizije Vojvodina i Novinsko-izdavačke ustanove „Libertatea“, koja izdaje istoimeni nedeljnik.
Ministarstvo za ljudska i manjinska prava i društveni dijalog i Vlada Republike Srbije nastaviće posvećeno da rade na obezbeđivanju svih potrebnih preduslova kako bi rumunska nacionalna zajednica u Republici Srbiji nastavila da uživa prava koja im po zakonu pripadaju i razvija nacionalne institucije u cilju sigurne i stabilne perspektive za pripadnike svoje zajednice.
